داوود بن حصین
| از اصحاب و راویان احادیث امام صادق(ع) | |
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| تولد | قرن دوم قمری |
| محل تولد | کوفه |
| مذهب | اختلاف در تشیع و واقفی بودن |
| صحابی | امام صادق(ع) • امام کاظم(ع) |
| اطلاعات حدیثی | |
| راوی از معصوم | امام صادق(ع) |
| مشایخ | فضل بن عبدالملک بقباق • عمر بن حنظله، عبید بن زراره • منصور بن حازم و ... |
| راویان از او | احمد بن ابی نصر بزنطی • صفوان بن یحیی • جعفر بن بشیر بجلی و ... |
| موضوع روایات | روایات فقهی |
داوود بن حُصَین راوی امامی سدۀ دوم هجری. در مورد وثاقت او، میان علمای رجال اختلاف است. نجاشی او را ثقه ذکر کرده اما شیخ طوسی و ابن عقده، از او به عنوان واقفی مذهب نام برده‌اند. با این حال وی همنشینِ ابوالعباس فضل بن عبدالملک بقباق، از اصحاب سرشناس امام صادق(ع)، و راوی کتاب او بوده است.
نسب
وی به اعتبار پیوند ولاء با قبیلۀ بنی اسد به اسدی و به اعتبار سکونت خود و خانواده‌اش در کوفه به کوفی مشهور است. موحد ابطحی احتمال داده که حصین بن منصور اسدی کوفی مذکور در کتاب‌های رجالی اهل سنت که او را ثقه دانسته‌اند، پدر همین داوود باشد، هرچند در کتاب‌های رجالی شیعه سخنی از وی (حصین بن منصور) نیست.
در خلاصة الاقوال علامه حلی نام پدر داوود، حسین ضبط شده که ظاهراً تصحیف حصین است.
در منابع رجالی اهل سنت از راوی دیگری با نام داوود بن حصین یاد شده که بی‌شک غیر از داوود بن حصین است.
وثاقت
داوود در شمار اصحاب امام صادق و امام کاظم علیهما السلام ذکر شده اما روایتی از امام کاظم علیه‌السلام نقل نکرده است.
نظر متفاوت شیخ طوسی و نجاشی
در حالی که نجاشی او را ثقه دانسته است، ابن عقده و طوسی از او با عنوان واقفی یاد کرده‌اند که به اختلاف نظر رجالیان متأخر دربارۀ وثاقت داوود انجامیده است.
اختلاف میان رجالیان
ابن داوود حلی یک بار با نقل قول نجاشی، او را در شمار ممدوحان آورده و بار دیگر به اعتبار سخن طوسی، او را در قسم دوم کتاب، در شمار کسانی آورده است که جرح شده‌اند. علامه حلی نیز او را در بخش دوم کتاب و در شمار ضعفاء آورده و به توقف در قبول روایات وی حکم کرده است.
هرچند میر داماد معتقد است که علامه در جای دیگر روایت وی را صحیح دانسته، اما در آنجا نیز علامه حلی طریق روایت تا داوود را صحیح شمرده است نه خود روایت را.
ترجیح قول شیخ
برخی جرح شیخ را بر توثیق نجاشی ترجیح داده و روایات داوود را ضعیف دانسته‌اند. در مقابل، برخی دیگر اقوال نجاشی و طوسی را متعارض ندانسته و با جمع میان این دو قول، او را غیرامامی موثق خوانده‌اند.
ترجیح قول نجاشی
برخی دیگر هم قول نجاشی را به دلیل قوی‌تر بودنش ترجیح داده‌اند. به علاوه، وحید بهبهانی روایت راویان ثقه‌ای چون صفوان و جعفر بن بشیر از او مؤید دیگری بر ترجیح قول نجاشی دانسته است. در واقفی بودن داوود تشکیک کرده و قول طوسی را برگرفته از نظر ابن عقده و فاقد اعتبار برشمرده است. اما این سخن پذیرفته نیست چه بدان معنا است که طوسی بدون اطلاع و صرفا از روی تقلید نظر داده، به علاوه ابن عقده خود ثقه و آرای او معتبر است.
افزون بر این، موسوی عاملی در جای دیگر به استناد واقفی بودن داوود، به ضعف روایت وی حکم کرده است. در این میان، میرداماد دربارۀ توثیق داوود مدعی اجماع شده و اظهار داشته که واقفی بودن او ثابت نشده است.
داوود بن حصین کتابی داشته است که نجاشی یک طریق و طوسی دو طریق به آن ذکر کرده‌اند.
هم نشینی با اصحاب امام صادق علیه‌السلام
داوود هم نشینِ ابوالعباس فضل بن عبدالملک بَقباق، از اصحاب سرشناس امام صادق علیه‌السلام، و راوی کتاب او بوده و روایات فراوانی نیز از او نقل کرده است.
همچنین نام او در سندهای قریب به نود حدیث از کتب اربعۀ شیعه آمده است. وی علاوه بر روایت بی‌واسطه از امام صادق علیه‌السلام،
از روایان سرشناسی چون عمر بن حنظله، عبید بن زراره و منصور بن حازم روایت کرده است. همچنین راویان ثقه‌ای نظیر احمد بن محمد بن ابی نصر بزنطی، صفوان بن یحیی و ابومحمد جعفر بن بشیر بجلی از وی روایت کرده‌اند.
روایات فقهی او و حدیث مشهور عمر بن حنظله
بیشتر روایاتی که از داوود نقل شده در ابواب مختلف فقهی از جمله روزه، حج، نکاح، و طلاق است؛
روایاتی در موضوعاتی چون حق مؤمن بر مؤمن، غیبت امام زمان(عج) و یک روایت در تفسیر آیه‌ای از قرآن از او نقل شده است. همچنین حدیث مشهور عمر بن حنظله دربارۀ رفع اختلاف حدیث را همو نقل کرده است.
پانویس
- ↑ صدوق، کتاب من لایحضره الفقیه، ج۴، ص۴۶۶؛ نجاشی، رجال، ص۱۵۹.
- ↑ طوسی، رجال الطوسی، ص۲۰۲.
- ↑ موحد ابطحی، تهذیب المقال، ج۵، صص۴۹۰- ۴۹۱.
- ↑ مزی، تهذیب الکمال، ج۶، صص۵۴۳-۵۴۵.
- ↑ علامه حلی، خلاصة الاقوال، ص۳۴۵.
- ↑ طوسی، رجال الطوسی، ص۱۷۸.
- ↑ مزی، تهذیب الکمال، ج۶، صص۳۷۹-۳۸۲.
- ↑ شوشتری، قاموس الرجال، ج۴، ص۲۳۷.
- ↑ نجاشی، رجال نجاشی، ص۱۵۹؛ طوسی، رجال الطوسی، صص۲۰۲، ۳۳۶.
- ↑ موحد ابطحی، تهذیب المقال، ج۵، ص۴۹۳.
- ↑ نجاشی، رجال نجاشی، ص۱۵۹.
- ↑ علامه حلی، خلاصة الاقوال، ص۳۴۵.
- ↑ طوسی، رجال الطوسی، ص۳۳۶.
- ↑ ابن داوود حلی، کتاب الرجال، ص۲۴۵.
- ↑ ابن داوود حلی، کتاب الرجال، ص۹۰.
- ↑ ابن داوود حلی، کتاب الرجال، ص۲۴۵.
- ↑ علامه حلی، خلاصة الاقوال، ص۳۴۵.
- ↑ میرداماد، التعلیقه علی اصول الکافی، ص۱۵۲؛ همو، الرواشح السماویة، ص۲۴۴.
- ↑ علامه حلی، کتاب المنتهی المطلب فی تحقیق المذهب، ج۱، ص۳۳۷، ذیل بحث قنوت نمازجمعه.
- ↑ مازندرانی حائری، منتهی المقال، ج۳، ص۱۹۷؛ شوشتری، قاموس الرجال، ج۴، صص۲۳۶-۲۳۷.
- ↑ آبی، کشف الرموز، ج۱، صص۴۷۶- ۴۷۷؛ شهید ثانی، البدایة فی علم الدرایة، ص۱۹۲.
- ↑ مقدس اردبیلی، مجمع الفائدة و البرهان، ج۳، ص۲۶۲؛ کاظمی، هدایة المحدثین، ص۵۸، مجلسی، الوجیزة فی الرجال، ص۷۶، کاظمی، تکمله الرجال، ج۱، ص۴۹۱؛ شبیری زنجانی، کتاب الجامع فی الرجال، ص۷۴۱.
- ↑ کرباسی، اکلیل المنهج، ص۲۴۲؛ بهبهانی، تعلیقات علی منهج المقال، ص۱۳۵؛ کلباسی، سماء المقال، ج۲، ص۴۴۵؛ مامقانی، تنقیح المقال، ج۲۶، ص۱۵۷؛ خویی، معجم رجال الحدیث، ج۷، ص۹۸.
- ↑ بهبهانی، تعلیقات علی منهج المقال، ص۱۳۴.
- ↑ مامقانی، تنقیح المقال، ج۲۶، ص۱۶۰، پانویس؛ موحد ابطحی، تهذیب المقال، ج۵، ص۴۹۲؛ موسوی عاملی، مدارک الاحکام، ج۴، ص۳۶۴.
- ↑ میرداماد، التعلیقه علی اصول الکافی، ص۱۵۴.
- ↑ بحرانی، الحدائق الناضرة، ج۱۱، ص۱۵۵؛ عبدالنبی کاظمی، تکمله الرجال، ج۱، ص۴۹۱؛ مامقانی، تنقیح المقال، ج۲۶، صص۱۵۶- ۱۵۷.
- ↑ موسوی عاملی، نهایة المرام، ج۱، ص۱۱۳.
- ↑ میرداماد، التعلیقه علی اصول الکافی، صص۱۵۲-۱۵۳؛ میرداماد، الرواشح السماویة، ص۲۴۴.
- ↑ نجاشی، رجال نجاشی، ص۱۶۰.
- ↑ طوسی، الفهرست، ص۱۸۱.
- ↑ نجاشی، رجال نجاشی، صص۱۵۹، ۳۰۸.
- ↑ کلینی، الکافی، ج۶، ص۹۴، ج۴، صص۱۷۵-۱۷۶، ج۵، ص۳۷۶، ۳۹۶، ۴۷۹، ج۶، ص۹۹، ۴۷۶، ج۷، صص۱۴۰، ۲۷۹.
- ↑ کلینی، الکافی، ج۲، ص۶۵۴، ج۶، ص۴۵، ۴۰۲؛ طوسی، تهذیب الاحکام، ج۴، ص۳۲۸، ج۵، صص۷۵، ۴۰۲.
- ↑ اردبیلی، جامع الرواة، ج۱، ص۳۰۳؛ خویی، معجم رجال الحدیث، ج۷، صص۹۹، ۳۹۹-۴۰۲.
- ↑ کلینی، الکافی، ج۴، صص۸۳، ۱۷۵-۱۷۶.
- ↑ کلینی، الکافی، ج۴، ص۳۴۵.
- ↑ کلینی، الکافی، ج۵، صص۳۷۶، ۳۹۶، ۴۷۹.
- ↑ کلینی، الکافی، ج۶، صص۹۹-۱۰۰.
- ↑ کلینی، الکافی، ج۲، ص۶۵۴.
- ↑ صدوق، الامامه و التبصره، صص۱۱۹-۱۲۰.
- ↑ کلینی، الکافی، ج۲، ص۹۴.
- ↑ کلینی، الکافی، ج۱، صص۶۷- ۶۸.
منابع
- آبی، حسن بن ابی طالب، کشف الرموز فی شرح المختصر النافع، چاپ علی پناه اشتهاردی و حسین یزدی، قم، ۱۴۰۸-۱۴۱۰ق.
- ابن بابویه، حسین بن علی، الامامه و التبصره من الحیره، قم، ۱۳۶۳ش.
- ابن بابویه، محمد بن علی، کتاب من لایحضره الفقیه، چاپ علی اکبر غفاری، قم، ۱۴۰۴ق.
- ابن داوود حلی، کتاب الرجال، چاپ محمد صادق آل بحرالعلوم، نجف ۱۳۹۲/۱۹۷۲، چاپ افست قم، بی‌تا.
- اردبیلی، محمد بن علی، جامع الرواة و ازاحة الاشتباهات عن الطرق و الاسناد، بیروت، ۱۴۰۳/۱۰۸۳.
- بحرانی، یوسف بن احمد، الحدائق الناضرة فی احکام العترة الطاهرة، قم، ۱۳۶۳-۱۳۶۷ش.
- بهبهانی، محمد باقر بن محمد اکمل، تعلیقات علی منهج المقال، در محمد بن علی استرآبادی، منهج المقال فی تحقیق احوال الرجال المعروف بالرجال الکبیر، چاپ سنگی [تهران]، ۱۳۰۷ش.
- خویی، ابوالقاسم، معجم رجال الحدیث.
- زنجانی، موسی بن عبدالله، کتاب الجامع فی الرجال، [قم]، ۱۳۹۴ق.
- شوشتری، محمد تقی، قاموس الرجال.
- شهید ثانی، البدایة فی علم الدرایة، چاپ غلام حسین قیصریه‌ها، در رسائل فی درایة الحدیث، چاپ ابوالفضل حافظیان بابلی، ج۱، قم: دارالحدیث، ۱۳۸۲ش.
- طوسی، محمد بن حسن، تهذیب الاحکام، چاپ حسن موسوی خرسان، بیروت، ۱۴۰۱/۱۹۸۱.
- همو، رجال الطوسی، چاپ جواد قیومی اصفهانی، قم، ۱۴۱۵ق.
- همو، فهرست کتب الشیعه و اصولهم و اسماء المصنفین و اصحاب الاصول، چاپ عبدالعزیز طباطبائی، قم، ۱۴۲۰ق.
- علامه حلی، ایضاح الاشتباه، چاپ محمد حسون، قم، ۱۴۱۵ق.
- همو، خلاصه الاقوال، فی معرفة الرجال، چاپ جواد قیومی، قم، ۱۴۱۷ق.
- همو، کتاب المنتهی المطلب فی تحقیق المذهب، چاپ سنگی تبریز [۱۳۱۶-]۱۳۳۳، چاپ افست بی‌تا، بی‌جا.
- کاظمی، عبدالنبی، تکمله الرجال، چاپ محمدصادق بحرالعلوم، قم، ۱۴۲۵ق.
- کاظمی محمد امین بن محمد علی، هدایة المحدثین الی طریقة المحمدین، چاپ مهدی رجائی، قم، ۱۴۰۵ق.
- کرباسی، محمدجعفر بن محمدطاهر، اکلیل المنهج فی تحقیق المطلب، چاپ جعفر حسینی اشکوری، قم، ۱۳۸۲ش.
- کلباسی، ابوالهدی، سماء القول فی علم الرجال، چاپ محمد حسینی قزوینی، قم، ۱۴۱۹ق.
- کلینی، الکافی.
- مازندرانی حائری، محمد بن اسماعیل، منتهی المقال فی احوال الرجال، قم، ۱۴۱۶ق.
- مامقانی، عبدالله، تنقیح المقال فی علم الرجال، چاپ محیی الدین مامقانی، قم، ۱۴۲۳ق.
- مجلسی، محمدباقر، الوجیزة فی الرجال، چاپ محمد کاظم رحمان ستایش، تهران، ۱۳۷۸ش.
- مزی، یوسف بن عبدالرحمان، تهذیب الکمال فی اسماء الرجال، چاپ بشار عواد معروف، بیروت، ۱۴۲۲/۲۰۰۲.
- مقدس اردبیلی، احمد بن محمد، مجمع الفائدة و البرهان فی شرح ارشاد الاذهان، چاپ مجتبی عراقی، علی پناه اشتهاردی، و حسین یزدی اصفهانی، ج۳، قم، ۱۳۶۲ش.
- موحد ابطحی، محمد علی، تهذیب المقال فی تنقیح کتاب الرجال للشیخ الجلیل ابی العباس احمد بن علی النجاشی، ج۵، قم، ۱۴۱۷ق.
- موسوی عاملی، محمد بن علی، مدارک الاحکام فی شرح مختصر شرائع الاسلام، قم، ۱۴۱۰ق.
- همو، نهایة المرام فی شرح مختصر شرائع الاسلام، چاپ مجتبی عراقی، علی پناه اشتهاردی، و حسین یزدی اصفهانی، قم، ۱۴۱۳ق.
- میرداماد، محمد باقر بن محمد، التعلیقه علی اصول الکافی، تهران: خیام، بی‌تا.
- همو، الرواشح السماویة، چاپ غلامحسین قیصیریه‌ها و نعمت الله جلیلی، قم، ۱۳۸۰ش.
- نجاشی، فهرست اسماء مصنفی الشیعة ب رجال النجاشی، چاپ موسی شبیری زنجانی، قم، ۱۴۰۷ق.